Omgevingsgeluid

Omgevingsmonitoring met geavanceerde geluidsmeetapparatuur

Wat is Geluidsmonitoring?

Geluidsmonitoring houdt in dat geluidniveaus op lange termijn worden gemeten zonder constante menselijke tussenkomst. Er zijn twee hoofdcategorieën:

  1. Geluidsmonitoring op de werkplek 
  2. Milieu-geluidsmonitoring

Het verschil tussen deze categorieën ligt in de locatie en het doel van de geluidsbron. Milieu-geluidsmonitoring is een veelvoorkomende vorm van milieutoezicht en wordt doorgaans uitgevoerd met gespecialiseerde monitoringsystemen. Op deze pagina zullen we dan ook verder uitwijden over milieu geluidsmonitoring. Op de pagina Arbeidsomstandigheden, kan je meer lezen over het monitoren van geluid op de werkplek.

Waarom is Milieu-geluidsmonitoring Belangrijk?

Milieu-geluidsmonitoring speelt een belangrijke rol bij het beschermen van de leefomgeving en de volksgezondheid. Langdurige blootstelling aan hoge geluidsniveaus kan leiden tot gezondheidsproblemen, zoals stress, slaapstoornissen, gehoorschade en hart- en vaatziekten. Om deze risico’s te beperken, stellen overheden geluidsnormen en -limieten vast voor verschillende omgevingen, zoals woonwijken, industriegebieden en recreatiegebieden.

Door omgevingsgeluid te monitoren, kunnen overheden, bedrijven en instellingen:

  • Geluidsoverlast tijdig signaleren

  • Voldoen aan wettelijke geluidsnormen

  • Beleid en maatregelen onderbouwen en evalueren

  • Trends in geluidsbelasting analyseren over langere perioden

  • De leefbaarheid en het welzijn van omwonenden verbeteren

Omgevingsgeluidsmonitoring is daarmee een onmisbaar instrument binnen het milieubeheer en stedelijk beleid.

Hoe Werkt Omgevingsgeluidsmonitoring?

Omgevingsgeluidsmonitoring gebeurt doorgaans met een geluidsmonitoringssysteem, bestaande uit:

  • Een geluidsmonitor (ook wel Noise Monitoring Terminal of NMT genoemd)

  • Een datacentrum waar de meetgegevens worden verzameld en verwerkt

  • Software voor analyse, rapportage en visualisatie

Deze systemen meten continu het geluidsniveau in decibel (dB), vaak in combinatie met omgevingsfactoren zoals wind, temperatuur en luchtvochtigheid. De meetresultaten worden vergeleken met vooraf vastgestelde normen en limieten.

Monitoring kan:

  • Kortdurend (metingen van enkele uren tot dagen) worden uitgevoerd om bijvoorbeeld een bouwplaats, evenement of andere geluidsbron van tijdelijke aard te monitoren.

    of

  • Langdurig (continu, vaak onbemand en online verbonden) worden uitgevoerd om continue geluidsbronnen te monitoren en op die manier grip te krijgen op het lawaai van een specifieke bron en te kunnen ingrijpen bij overschrijding van de norm.

worden uitgevoerd.

Welke Apparatuur Wordt Gebruikt?

Voor omgevingsmonitoring worden verschillende typen apparatuur gebruikt. Een goede geluidsmonitoringinstallatie voldoet aan eisen zoals:

  • Lange termijn stabiliteit

  • Weerbestendigheid (water, wind, temperatuur)

  • Mogelijkheden voor online dataoverdracht

  • GPS-functionaliteit en frequentieanalyse

  • Mogelijkheid om weersomstandigheden mee te monitoren

ISO 1996-2:2017 beschrijft hoe en waar meetpunten geplaatst moeten worden om betrouwbare en representatieve data te verzamelen. Voorbeelden van geluidsmonitoringsstations die in Nederland worden ingezet zijn: 


Casella Guardian2

De Guardian2 van Casella is een geavanceerd, permanent inzetbaar geluidsmonitoringssysteem voor omgevingsgeluid. Dit systeem is speciaal ontworpen voor langdurige, onbemande monitoring van bijvoorbeeld bouwplaatsen, evenementenlocaties en industriegebieden. De Guardian2 meet niet alleen het geluidsniveau (volgens Klasse 1-normering), maar kan ook optioneel stof, trillingen, vluchtige organische stoffen en weersomstandigheden registreren. Dankzij de ingebouwde 4G- en wifi-verbinding kunnen meetgegevens realtime worden doorgestuurd naar een online platform voor directe inzage en rapportage.

 

 


Svantek SV 303

De SV 303 van Svantek is een compacte, Klasse 1 Noise Monitoring Terminal (NMT) voor permanente en semi-permanente omgevingsgeluidsmetingen. Dit slimme systeem combineert een hoogwaardige microfoon met geïntegreerde elektronica in een weerbestendige behuizing. De SV 303 is ideaal voor langdurige monitoring rond infrastructuur, luchthavens, industrie en stadscentra. Dankzij de automatische kalibratiefunctie en mogelijkheden voor online datadoorvoer via modem of LAN is de SV 303 onderhoudsarm én zeer betrouwbaar. Eveneens is de SV 303 erg goed schaalbaar om bijvoorbeeld smart cities te realiseren.

 

 

Wat Zijn de Geluidsnormen voor Omgevingsgeluid?

De toegestane geluidslimieten voor omgevingsgeluid verschillen per land, gebiedstype en tijdstip. In Nederland zijn er richtlijnen opgenomen in bijvoorbeeld het Activiteitenbesluit milieubeheer en Wet geluidhinder. Typische grenswaarden:

Moment van de dag Richtwaarde omgevingsgeluid (dB(A))
Overdag (07:00-19:00) 50 - 65 dB(A)
’s Avonds (19:00-23:00) 45 - 60 dB(A)
’s Nachts (23:00-07:00) 40 - 55 dB(A)

De exacte waarden hangen af van de locatie (woonwijk, industriegebied, snelweg) en worden lokaal vastgesteld. Monitoring is essentieel om te beoordelen of deze waarden worden overschreden.

De Omgevingswet en Geluid: Wat is er veranderd?

Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 zijn de regels voor geluid en omgevingsgeluid overzichtelijker en centraler geregeld. De wet bundelt en vervangt een groot aantal bestaande wetten en regels, met als doel om de fysieke leefomgeving — en dus ook de geluidsomgeving — beter te beschermen en te beheren. Zo zijn er geluidproductieplafonds (GPP’s) vastgesteld voor grote infrastructuren zoals rijkswegen en hoofdspoorwegen, waar beheerders aan moeten voldoen.

Ook gelden er geluidzones rondom industrieterreinen waarbinnen maximale geluidsniveaus worden bewaakt, om geluidsoverlast voor omwonenden te beperken. Gemeenten zijn verplicht om in hun Omgevingsplan (de opvolger van het bestemmingsplan) regels op te nemen over toegestane geluidsniveaus en waar welke functies mogen komen. Daarnaast moet in de Omgevingsvisie aandacht worden besteed aan een gezonde en veilige leefomgeving, waarin geluid een belangrijke rol speelt. Bij nieuwe bouwprojecten, zoals woningen of scholen in de buurt van wegen, spoorwegen of industrie, is de gemeente verplicht om een akoestisch onderzoek te laten uitvoeren. Dit onderzoek bepaalt of de geluidsbelasting binnen de norm blijft en of aanvullende maatregelen nodig zijn, zoals geluidswallen of gevelisolatie.

Ook kunnen gemeenten in bepaalde gevallen hogere waarden verlenen, mits goed onderbouwd. Belangrijk binnen de wet is de informatie- en monitoringplicht: overheden moeten meet- en rekengegevens van geluidsniveaus beschikbaar stellen via het digitale Omgevingsloket en actief toezien op naleving van de regels. Zo waarborgt de Omgevingswet een gezonde geluidsomgeving, waarin ontwikkelingen verantwoord kunnen plaatsvinden.

Praktische Toepassingen van Omgevingsgeluidsmonitoring

Omgevingsgeluidsmonitoring wordt toegepast in uiteenlopende situaties:

  • Stadsplanning en woningbouwprojecten
    Monitoring helpt bij het beoordelen van geluidsbelasting vóór de bouw van woningen of infrastructuur.

  • Luchthaven- en spoorwegzones
    Continu meten van verkeers- en vliegverkeer om hinder voor omwonenden te minimaliseren.

  • Evenementen en festivals
    Tijdelijke monitoring om geluidsnormen te bewaken en klachten te voorkomen.

  • Industrieterreinen
    Controle van geluidsproductie door bedrijven om te voldoen aan vergunningsvoorwaarden.

  • Natuurgebieden
    Bewaken van rust in kwetsbare natuur- en recreatiegebieden.

Steeds vaker worden deze systemen ook online gekoppeld, waarbij meetdata realtime te volgen zijn via dashboards, apps en open data-platformen.

De Toekomst van Geluidsmonitoring

De technologische ontwikkeling gaat snel. Waar voorheen vooral conventionele condensatormicrofoons werden gebruikt, winnen MEMS-microfoons terrein. Hun voordelen:

  • Betaalbaarder

  • Robuust en weerbestendig

  • Presteren volgens internationale norm (IEC 61672-1)

Daarnaast worden systemen slimmer:

  • Realtime data-analyse

  • Automatische rapportage

  • Machine learning voor geluidsbronherkenning en voorspellingen

Hierdoor wordt geluidsmonitoring toegankelijker, efficiënter en accurater, met als doel een betere balans tussen economische activiteiten en leefomgeving.

Geluidsmonitoring is noodzakelijk wanneer er een risico is dat de vastgestelde geluidslimieten worden overschreden. Deze praktijk is ontstaan uit uitgebreide studies naar de relatie tussen geluid en gezondheid, wat ertoe heeft geleid dat overheden in verschillende landen nationale limieten en voorschriften voor milieu-geluid hebben vastgesteld.

Geluidskwaliteitsmonitoring is het proces van het continu meten van geluidsniveaus in een omgeving om te zorgen dat deze binnen acceptabele grenzen blijven. Afhankelijk van de toepassing worden verschillende methoden en gereedschappen gebruikt, zoals geluidsniveaumeters en geluiddosimeters voor werkplekken, en geluidsmonitoren voor bredere milieumetingen.

De toegestane dB-limieten voor milieu-geluid kunnen variëren afhankelijk van de lokale regelgeving. Meestal is de toegestane dB-limiet overdag 65 dBA en 's nachts 55 dBA, hoewel deze waarden kunnen verschillen op basis van regionale richtlijnen en overwegingen.

Het monitoringssysteem, zoals beschreven in ISO 1996-2, bestaat uit een geluidsmonitor en een datacollectiecentrum, samen met alle benodigde hardware en software voor milieu-geluidsmonitoring.

Het doel van een geluidsmonitor is om gegevens te leveren over het geluidsniveau op een bepaalde locatie, zodat deze vergeleken kunnen worden met de vastgestelde geluidslimieten.

Een geluidsmonitor wordt gebruikt om de niveaus of kenmerken van verschillende soorten milieu-geluiden te meten en te evalueren. Geluidsmonitoren worden ontworpen om primaire geluidsbronnen zoals wegverkeer, spoorverkeer, luchtverkeer en industriële installaties te beoordelen, conform ISO 1996-2 normen.

Een Noise Monitoring Terminal (NMT) is een geluidsmonitor die is ontworpen voor geautomatiseerde, continue geluidsmonitoring. Het meet A-gewogen geluidsdrukniveaus, hun spectra en relevante meteorologische hoeveelheden, waaronder windsnelheid, windrichting, regen, luchtvochtigheid en atmosferische stabiliteit, zoals beschreven in ISO 1996-2:2017.

Klasse 1 geluidsmonitoren voldoen aan dezelfde prestatiecriteria als klasse 1 geluidsniveaumeters volgens IEC 61672. Er is echter geen unieke standaard voor geluidsmonitoren. De belangrijkste normen voor de constructie en prestaties van geluidsmonitoren zijn IEC 61672-1 (betreffende de mogelijkheid van het instrument om geluidsniveaus te meten) en ISO 1996-2 (voor monitoringtoepassingen).

Goedkeuring volgens IEC 61672 waarborgt de standaardisatie, nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van geluidsmonitoren. Dit biedt zowel fabrikanten als eindgebruikers de garantie dat het instrument correct en consistent werkt.

Micro-Electro-Mechanical Systems (MEMS) microfoons zijn een aanzienlijke vooruitgang in geluidsmonitoring vanwege hun miniaturisatie, kostenbesparing, consistente prestaties, duurzaamheid en betrouwbaarheid. Ze kunnen eenvoudig worden geïntegreerd in verschillende apparaten, waardoor ze ideaal zijn voor langdurige omgevingsmonitoring, zelfs in zware omstandigheden.

MEMS (Micro Electrical Mechanical System) microfoons bestaan uit drie hoofdbestanden: de MEMS, ASIC en verpakking. De MEMS-sensor is een siliciumcapacitor die het geluid omzet in een elektrisch signaal via de ASIC.

MEMS-microfoons zorgen voor kostenbesparingen zonder in te boeten op prestaties. Ze bieden een vergelijkbare werking als klassieke condensatormicrofoons, conform de IEC 61672-1-normen. Het gebruik van MEMS-microfoons verlaagt de kosten van monitoringapparatuur en verhoogt de robuustheid van het systeem.

Microfoonklasse en geluidsmonitorklasse worden vaak door elkaar gehaald. De IEC 61672-1-norm specificeert de prestaties van een geluidsniveaumeter met microfoon als geheel, waarbij de klasse van de geluidsmonitor als een geheel wordt beoordeeld.

Om milieu-geluidsmonitoring uit te voeren:

  1. Kies de juiste apparatuur: Afhankelijk van de locatie en het doel, kies je uit geluidsdosimeters, geluidsniveaumeters of geluidsmonitoren.
  2. Bepaal de duur: Beslis of je korte metingen of langdurige monitoring wilt uitvoeren.
  3. Kies een meetlocatie: Zorg ervoor dat de locatie representatief is voor de relevante geluidsbronnen.
  4. Installeer het monitoringsysteem: Volg de ISO-procedures en installeer het systeem op de juiste hoogte (4 meter) en locatie.
  5. Analyseer de gegevens: Evalueer of de geluidsniveaus binnen de toegestane grenzen blijven.

Online geluidsmonitoring houdt in dat geluidsniveaus op afstand in real-time worden gevolgd en geanalyseerd. Gegevens worden via communicatieplatforms zoals SvanNET of Casella47 naar een datacollectiecentrum verzonden.

Volg de stappen in de ISO 9612-norm voor het monitoren van werkplekgeluidsexposities. Dit omvat het gebruik van een geluidsdosimeter die aan de schouder van een werknemer wordt bevestigd en continu het geluid meet gedurende een werkshift.

De toekomst van geluidsmonitoring zal worden gekarakteriseerd door technologische vooruitgangen, waaronder de integratie van MEMS-microfoons, real-time data-analyse en het gebruik van machine learning-algoritmes voor het voorspellen van geluidstrends en het identificeren van potentiële geluidsvervuilingsbronnen.